دامپزشکی سنندج

گونه های آلوده کننده سگ و گربه :
ککها گونه های بسیار بسیار متعددی دارند که از این بین تنها تعدادی ، سگ و گربه را درگیر می کنند . گونه هایی که بیشتر برای سگ و گربه بیماری زا هستند را به قرار زیر بررسی می کنیم :
Ctenocephalides canis - ( dog flea the) : هم برای سگ و هم برای گربه بیماریزا ست .
- C. felis ( the cat flea ): متداولترین کک در سگ و گربه محسوب می شود ، علاوه بر سگ و گربه حیواناتی مانند موش خرما ( ferret ) ، racoon ، opossum را نیز در گیر می کند .
- Echidnophaga gallinacea ( the poultry stick-tight flea ) : این کک زیر پوست سطح داخلی گوش خارجی internal surface of the external ear))تخم گذاری می کند و باعث تخریش موضعی محل می گردد .
- Pulex irritans ( the human flea ): این کک گاهی در سگ و گربه ایجاد بیماری می کند .

چرخه زندگی ( life cycle ) :
تخم ککها حدود 0.5 میلیمتر طول دارد ، تخم مرغی شکل و سفید می باشد . کک روی میزبان خود تخم گذاری می کند ، که این تخمها از بدن میزبان روی فرش ، زمین ، خاک یا هر جای دیگری میافتند و در شرایطی که دمای هوا اندکی بالا و هوا نسبتاً مرطوب باشد می توانند دوام بیاورند و چرخه زندگی خود را کامل کنند .
در عرض 10 روزپس از قرار گرفتن تخم در محیط مناسب، لارو کرم مانندی که فاقد ضمائم حرکتی است hatch می شود. این لاروها از زیر سطح خاک حرکت می کنند و یا اگر داخل اتاق باشد به داخل فرشها و یا شکافهای کف نفوذ می کنند ، لاروها از مدفوع ککهای بالغ تغذیه می کنند و در عرض 5-12 روز پیله ای ابریشم مانند ( silk like cocoon ) در اطراف خود تولید و در آن شفیره گذاری می کنند . خروج حشره بالغ از پیله بسته به شرایط ممکن است از 5 تا 140 روز طول بکشد ، پس از خارج شدن حشره بالغ از پیله ، خود را به میزبانش می رساند و ادامه عمرش را که حدود 100 روز می باشد روی میزبان سپری می کند .
Life cycle معمولاً در عرض 3-4 هفته کامل می شود . ککها 48 ساعت پس از اولین خونخواری، جفت گیری کرده و به تولید تخم می پردازند . ککها نسبت به سرما حساسند و در زمستان قادر به تحمل سرمای هوای بیرون از منزل نیستند .

علائم کلینیکی ( clinical features ):
ککها شدیداً خونخوارند به طوری که مدفوع گلوله ای شکل یا نواری مانند طویلی که به رنگ قرمز تیره از آنها دفع می گردد تحت عنوان flea dirt معروف است . عفونتهای شدید با این انگل به خصوص در مورد توله سگها ( puppies ) و بچه گربه ها (kittens ) می تواند موجبات کم خونیهای شدیدی را برای آنها فراهم سازد .

نقش ککها در انتقال کرمهای پهن ( tapeworm transmission by fleas ) :
Ctenocephalides felis ، C.canis و pulex irritans میزبانان واسط کرمهای پهنی مانند Dipylidium caninum یا cucumber tapeworm ( در سگ و گربه ) و D.reconditum (در سگ) می باشند . لارو کک، تخم کرمهای پهن را می بلعد و به دنبال آن cycticercoid در بافتهای کک تشکیل می شود .
سگ ، گربه و انسان با خوردن کک آلوده ، به کرم پهن مبتلا می شوند .

Flea allergy dermatitis( FAD ) :
FAD ناشی از ازدیاد حساسیت نسبت به گزش کک می باشد ، این بیماری یکی از معمولترین بیماریهای پوستی در سگ و همچنین مهمترین آنها در گربه می باشد ؛ این ازدیاد حساسیت ناشی از بزاق کک می باشد که هنگام خونخواری آن را به بدن میزبان تزریق می کند و معمولا immediate & delayed- type immune responses را بر می انگیزد .
از آنجایی که FAD به flea activity وابسطه است بنابراین وقوع آن در فصول سرد و به خصوص در مورد حیواناتی که در فضای آزاد نگهداری می شوند ناچیز است و یا اصلاً دیده نمی شود ، در حالی که در مناطق و یا حتی منازل گرم ( در مواردی که سگ یا گربه داخل منزل است ) وقوع بیماری ناشی از ککها همواره دیده می شود . چه در سگ چه گربه بیشتر نواحی از بدن تحت تاَثیر قرار می گیرند که محل تجمع و تغذیه ککها باشند که این نواحی معمولا عبارتند از :
1- ناحیه کمر و پشت حیوان
2- سطح داخلی رانها ( inner thighs )
3- زیر شکم ( ventral abdomen )
ضایعات اولیه مشاهده شده در سگ شامل crusted papules در نواحی فوق الذکر به صورت منطقه ای و مجزا از هم می باشند . علائم به میزان تماس با عامل بیماری زا و همچنبن میزان حساسیت دام بستگی دارد . خارش شدید ، بی قراری و ناراحتی دام از جمله علائم دیگر آلودگی با کک می باشد ( علائم غیر اختصاصی ) . خراشیدن ، گزش و مالش dermatitis را تشدید می نماید ، نواحیی از alopecia ، scaling ، hyper pigmentation و همچنین ضخیم و سخت شدن پوست یا lichenification نیز مشاهده می شود ، در صورت عدم درمان ، FAD منجر به pyoderma و seborrhea ( ترشحات غیر طبیعی sebaceous glands ) می شود ؛ FAD در گربه از نظر کلینیکی و پاتوژنز مشابه سگ است ، در گربه تعداد زیادی ضایعات papulocrusting ایجاد می شود که به این وضعیت military dermatitis اطلاق می شود و عمدتاً نواحی اطراف گردن و سر دم ( tailhead) حیوان را در گیر می کند .

تشخیص ( Diagnosis ) :
وجود علائم مربوط به FAD دال بر یک flea infestation می باشد ، علاوه بر این بیماریهای پوستی دیگری هم ممکن است وجود داشته باشد که در این موارد توصیه بر آن است که ابتدا flea infestation را به عنوان عامل اصلی برطرف کنید ، با دیدن ککهایی که در لابه لای موهای حیوان حرکت می کنند می توان به flea infestation به راحتی پی برد .
صاحب دام ممکن است ککها را روی بدن دام و یا در محیط اطراف آن دیده باشد ، با استفاده از یک برس مناسب می توان flea ها و flea dirt را نیز از بدن دام جدا کرد . اگر هنگام شانه کردن یک کاغذ نمناک سفید را زیر دام قرار دهیم ، پس از شانه کردن حیوان ، کاغذ به رنگ قرمز- قهوه ای در خواهد آمد ( به خاطر اینکه همانطور که در بالا اشاره شد مدفوع ککها قرمز رنگ است ) .
تخمهای کک را نیز می توان به کمک یک ذره بین مشاهده کرد ، حضور قطعاتی از کرمهای پهن یا تخم آنها در مدفوع حیوان باید شما را به آلودگی با کک مشکوک کند .

براي اولين بار در سال 1930 به عنوان يك بيماري ژنتيكي و Developmental توصيف گرديد كه با افزايش سن خود را نشان مي دهد. اين بيماري مختص سگهاي بزرگ جثه با رشد سريع بوده كه بيش از 12 كيلوگرم وزن مي گيرند. بيش از 110 نژاد سگ شناسايي شدند كه مي توانند به اين بيماري دچار گردند. نژاد هاي همچون:

Afghan Hound , Akita , Alaskan malamute , American Bulldog , Antalian shepherd dog , Australian cattle dog , Bearded Coli , Blood hound , Boxer , Dachshund , Dalmatian , English bulldog , German shepherd dog

بيشتر در معرض ابتلاء بوده. در اين بيماري مفصل Hip بدشكل مي شود و حفره استابلوم يا Head femur مشكل دارد. به اين صورت كه يا حفره استابلوم عمق كافي ندارد يا Head femur بدشكل شده كه به درجاتي مي تواند يكي از اين دوتا يا هر دو با هم باشد. سگهايي كه دچار اين عارضه هستند از ايستادن روي پاهاي عقبي و جست و خيز پرهيز كرده و از بالا رفتن از پله ها متنفرند. سگهاي جوان 5 تا 10 ماهه علائم درد را به تدريج نشان داده. آن هم زماني كه مفصل Hip آنها Extend شود. اين بيماري تحليل بافت عضلاني و كاهش حركات حيوان را به دنبال خواهد داشت. سگهايي كه دچار اين عارضه شوند Round ligament آنها پاره شده و كپسول مفصلي در آنها اتساع مي يابد. فاكتورهاي محيطي همچون تغذيه و ورزش بيش از حد مي توانند نقش مهمي در توسعه Dysplasia بازي كنند. حدود 95 درصد سگها در هر دو مفصل Hip با اين بيماري دست به گريبان هستند.
سه تيپ اين بيماري عبارتند از:

1- Mild Dysplasia = بدون تغييرات دژنراتيو - Subluxation

2- Moderate Dysplasia = فيبريلاسيون غضروف، اروژن روي سر هد استخوان ران و استئوفيتز در استابلوم

3- Severe Dysplasia = بيشتر در سگهاي پير ديده مي شود به همراه آرتريت و تخت شدن سر استخوان ران

تشخيص بر اساس نژاد، تاريخچه، معاينات باليني و تهيه راديوگراف صورت مي گيرد.

درمان:
درمان به 2 صورت انجام مي گيرد: يا به توسط روشهاي جراحي ( مربوط به بحث اين انجمن نمي شود و دوستان براي آگاهي از چگونگي آنها به انجمن جراحي مراجعه كنند) و يا درمان Medical كه به Conservative Therapy معروف است كه از طريق كند كردن پروسه تغييرات دژنراتيو و جلوگيري از بين رفتن بافت غضروفي و تجويز ضد التهاب هاي غير استروئيدي و تركيبات محافظت كننده از باف غضروفي و همچنين مديريت تغذيه اي براي كنترل رشد و وزن سگ به علاوه تجويز ضد درد ها صورت مي گيرد. مسئله مهم نگهداري support عضلاني است. عضلات با شنا كردن، راه رفتن و قدم زدن تقويت مي شوند ولي بايد از حركات آكروباتيك و پرش كه به مفاصل فشار مي آورد به شدت پرهيز كرد. يك راه درماني براي آرتريت دژنراتيو و البته Hip Dysplasia اين است كه از تركيب Poly Sulfated Glycosaminoglycans يا PSGAGS استفاده شود.
PSGAGS ها به طور طبيعي يكي از اجزاي سازنده غضروف مفاصل و مايع مفصلي هستند ولي به هر حال استفاده از اين ماده هنوز فراگير نشده و تحت آزمايش قرار دارد.