دامپزشکی سنندج

ویتامین K

مکانیسم اثر:

ویتامین K با دخالت مستقیم در سنتز پروترومبین از خونریزی جلوگیری و باعث تسریع زمان انعقاد خون می­شود. ویتامین K₃ (منادیون) و سایر انواع آن مانند K₁ (فیتونادیون و K₂ (فارنوکینون) برای تشکیل پروترومبین در کبد ضروری می­باشند. با این تفاوت که فعالیت منادیون که نوع سنتتیک (صناعی) این ویتامین است 3/3 برابر بیشتر از انواع طبیعی آن (K_{1 ,} K₂) می­باشد.

پروترومبین یکی از مهمترین عوامل موثر در انعقاد خون است که معمولاً توسط سلولهای بافت کبد سنتز می­شود و در نتیجه واکنش­های بیوشیمیایی خاصی باعث تبدیل فیبرینوژن به فیبرین می­شود. پروترومبین در مجاورت یون کلسیم و آنزیم دیگری به نام ترومبوپلاستین فعال، تبدیل به ترومبین می­شود. سپس ترومبین برفیبرینوژن تاثیر گذاشته و آن را به فیبرین تبدیل می­کند و بدین ترتیب باعث تشکیل لخته خون و جلوگیری از خونریزی می­شود. از لحاظ فیزیولوژیکی ویتامین K در بدن دارای خاصیت ضد سمی نیز می­باشد.

فارماکوکینتیک:

ویتامین K مانند سایر ویتامین­های محلول در چربی در دستگاه گوارش و توسط سلولهای روده جذب می­شود. برای جذب این ویتامین وجود املاح صفراوی و چربیها ضروری می­باشند.

نشخوار کنندگان بالغ قادر هستند ویتامین K را توسط میکروارگانیسم­های موجود در روده بزرگ سنتز نمایند اما نشخوارگنندگان جوان و یا نشخوارگنندگانی که هنوز عمل نشخوار در دستگاه گوارش آنها بطور کامل انجام نمی­­گیرد می­بایستی ویتامین K را توسط جیره غذایی و در حد کفایت دریافت نمایند. ویتامین K پس از جذب از طریق گردش خون وارد بافتهای بدن شده و به مقدار بسیار زیاد در بافت کبد ذخیره می­شود. دفع این ویتامین نیز مانند سایر ویتامین­های محلول در چربی به کندی صورت می­گیرد.

موارد مصرف:

ویتامین K برای پیشگیری و درمان خونریزیهای زیر جلدی و خونریزی­هایی که همزمان با بروز بیماری کوکسیدیوز ظاهر می­شوند مورد استفاده قرار می­گیرد. مصرف این ویتامین در پیشگیری از پیدایش لکه­های خون در تخم مرغ نیز موثر است.

 ویتامینK همزمان با مصرف سولفونامیدها و کوکسیدیواستات نیز استفاده می­شود.

دامها: ویتامین K به منظور پیشگیری و درمان خونریزی­های زیرجلدی و پیشگیری از خونریزیهای که متعاقب اعمال جراحی و شاخ بری ایجاد می­شود کاربرد دارد. در موارد مسمومیت با سولفونامیده­ها، وارفارین و دیکومارول که معمولا متابولیسم ویتامین K مختل می­شود، از این ویتامین به منظور کاهش عوارض مسمومیت استفاده می­گردد.

ویتامین K در موارد مسمومیت­های ناشی از سالیسیلات­ها و مسمومیت باکینین (Quinine) نیز مورد استفاده قرار می­گیرد.

مقدار مصرف و روش مصرف:

طیور: برای پیشگیری و درمان سندرم خونریزی 1 تا 2 گرم منادیون سدیم دی سولفیت در هر تن خوراک.

طیوری که تحت درمان با سولفانامیدها (مانند سولفاکینوکسالین) می­باشند افزودن 2 تا 3 گرم منادیون به هر تن خوراک در طول دوره درمان ضروری است. طیوری که در شرایط فشرده نگهداری می­شوند افزودن منادیون به میزان 4/0 گرم به هر تن خوراک آنها تا سن 18 هفتگی ضروری است.

دامهای بزرگ: برای پیشگیری و درمان سندرم خونریزی، روزانه 50 میلی گرم منادیون به ازای هر 50 کیلو گرم وزن بدن بصورت تزریق داخلی وریدی یا عضلانی و در موارد خونریزیهای حاد و یا همزمان با اعمال جراحی معملاً یک گرم ویتامین k₃ در طی دو روز مصرف می­شود. در چنین مواردی پس از مصرف یک گرم منادیون برای هر دام بصورت زیر جلدی، داخل عضلانی و یا داخل وریدی به مدت یک هفته متوالی نیز توصیه می­شود.

سگ: در حین اعمال جراحی و به منظور پیشگیری از بروز خونریزی 2 تا 10 میلی گرم منادیون بصورت تزریق داخل وریدی و عضلانی.